Hastane Tarihçesi
Bu hastanenin kuruluşu Mütakere yıllarında Toptaşı Bimarhanesi Başhekimi Dr.Mazhar OSMAN’ın Cüzzamlıları Toptaşı Bimarhanesi’ne nakletmesiyle başlar.Toptaşı Bimarhanesi’ne her gün Kadıköy’den yürüyerek giden Dr.Mazhar OSMAN,birgün Karacaahmet mezarlığının önünden geçerken Miskinler Tekkesi’ne uğramıştı.Burada 13 cüzzamlı ile çoluk çocuk 40-50 kadar sağlıklı göçmenin odalarda bir arada bulunduklarını görmüştü.Kendi alanı olmadığı halde hekim sorumluluğu ile hareket edip önce Üsküdar Mutasarrıflığı’na sonra da Sıhhiye Müdüriyeti’ne durumu anlatmış,fakat bir şey yapılamayacağı cevabını almıştı.O zaman cüzzamlıları Toptaşı Bimarhanesi’nde bir daireye yerleştirip beslemeyi düşünmüş,Sıhhıye Müdüriyeti’nin karşı çıkmaması üzerine bu tasarısını gerçekleştirmişti.Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti kurulunca durumu Sıhhat Vekaleti’ne bildirip cüzzamlıların Toptaşı Bimarhanesi’nden alınmasını istemiş,ancak yeni bir leprazori yapılıncaya kadar cüzzamlıların Toptaşı’nda kalması uygun görülmüştü.Akıl hastaları Bakırköy’de yeni açılan Emraz-ı Akliye ve Asabiye Hastanesi’ne taşınırken 13 cüzzamlı da buraya götürülüp 28 numaralı binaya yerleştirilmişti (1927).Lepralılara ayrılan bu ahşap bina dikenli tellerle çevrilmişti.O dönemde tedavide kullanılan Şolmogra yağından bir sonuç alınamadığı için cüzzamlılar oldukça kötü durumdaydılar.Sayıları günden güne çoğalınca Sıhhat Vekaleti 25 yataklı bir pavyon yaptırdı.Fakat vilayetlerdeki cüzzam hastaları devamlı olarak buraya gönderildiğinden hasta sayısı artmaya devam ediyordu.Reisicumhur İsmet Paşa Kastamonu ziyaretinde bir düzineden fazla cüzzamlı görünce bunların Bakırköy’e gönderilmesini emretmişti.Hasta sayısı 113’e yükseldiğinden iki pavyon daha ilave edildi(1940).Hastanede asabiye ve dahiliye hekimlerinin hiç biri cüzzamlılara bakmak istemezken Bakteriyolog Dr. Neş’et HALİL bu görevi uzun yıllar yürütmüştü.Fakat Mazhar OSMAN cüzzam ile mücadele hakkında bilgi sahibi değildi.Mısır ve İngiltere’nin bu konuyla çok ilgilendiğini duyunca Mısır’a giderek hem lepralılar hem de akıl hastaları konusunda incelemeler yaptı.Ertesi sene Suriye ve Filistin’e gidip bilgisini geliştirdi.Sıhhat Vekaleti’ne bilgi verip Dr. Neş’et HALİL ile öğrendiklerini uygulamaya koydu.Bir buçuk yıl içinde 20 kadar cüzzamlı tedavi edilip özgürlüğüne kavuştu.Artık cüzzümlıların ölünceye kadar tecrit edilmesi son bulmuştu.
Bakırköy Akıl Hastanesi Lepra Servisleri’ne Türkiye’nin dört bir tarafından,en çok da doğu vilayetlerinden hasta geliyordu.1943 yılından itibaren her yıl ortalama 100 hasta gelmiş,sadece 1958’de bu sayı 226’ya çıkmıştı.Bundan sonra her yıl azalan cüzzamlı sayısı 1961’de 92’ye düşmüştü.Lepra servisleri oldukça bakımsız tek katlı binalardı.Zaman zaman yer darlığından üç hastanın bir yatakta yattığı oluyordu.Kronik hastalar için bir sığınma eviydi.Hafif vakalar ayaktan tedavi edilerek memleketlerine gönderiliyordu.Yönetim konusunda resmi bir protokol yoktu.Lepra servislerini bir düzene kavuşturmak amacıyla Prof.Dr. Seyhan ÇELİKOĞLU ile Prof.Dr.Türkan SAYLAN’ın girişimiyle Cüzzamla Savaş Derneği kuruldu(1976).Derneğin gayesi Türkiye’de cüzzam hastalığını yok etmekti.Derneğin topladığı yardımlarla eski binalar yenilendi.İstanbul Tıp Fakültesi’ne bağlı Lepra Araştırma ve Uygulama Merkezi kuruldu(1978).Tıp öğrencilerinden oluşan bir grupla Muş’tan başlatılan tarama çalışmaları diğer illere yayıldı.Van pilot bölge olarak seçildi.Dr.Türkan SAYLAN’ın girişimiyle İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof.Dr.Haluk ALP’in tahsis ettiği 500.000 Lirayla önce Bakırköy’deki Lepra binaları onarıldı.Toplanan bağışlarla mutfak,çamaşırhane,ameliyathane eklendi.Eski hastalar personel olarak görevlendirildi.Daha sonra lepralı hastalar için fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezi açıldı(1980).Buraya bağlı olarak faaliyet gösteren ayakkabı atölyesinde ayak deformasyonları olan lepralılar için ortopedik ayakkabılar üretiliyordu.Zaman içinde ilavelerle büyüyen pavyonlar Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı ile İstanbul Tıp Fakültesi ve Cüzzamla Savaş Derneği arasında düzenlenen bir protokolle hastane statüsüne geçti(16 Ocak 1981).Cüzzam alanıda uzmanlaşmış olan bu özel dal hastanesinin polikliniğinde 1985 yılında 2.518 hasta muayene edildi ve ameliyatlar yapıldı.Üç uzman doktor,bir diş hekimi,bir eczacı,bir ortopedist,18 hemşire ve laborant çalışıyordu.Günümüzde İstanbul Lepra Deri ve Zührevi Hastalıkları Hastanesi adıyla Lepra kliniği,diş polikliniği ve deri ve zührevi hastalıklar polikliniği olarak hizmet veren dal hastanesi konumundadır.
Lepra Hakkında
CÜZZAM (LEPRA) HASTALIĞI NEDİR?
1876’da Norveçli bilim adamı Armauer Hansen tarafından keşfedilen cüzzam mikrobu öncelikle, deri ve sinir sistemini tutarak belirtilerini gösteren kronik seyirli bir enfeksiyon hastalığıdır. Sağlık hizmetlerinden yeterince yararlanamamış bir kesimde yoğunlaşmaktadır. Genellikle çok çocuklu ailelerde yaygındır. Tek odada yaşayan, aynı kaptan yiyen, yetersiz ve tek tip beslenen, direnci düşük ailelerde enfeksiyon daha çabuk yayılır.
Verem hastalığını yapan basille hemen hemen aynı türde olan bu mikroba karşı doğal bağışıklığın bulunmaması ve cüzzam mikrobu taşıyan bir hastayla uzun süreli ve yakın temas sonucunda hastalığa yakalanmak mümkündür. Erken teşhis ve tedavi edildiğinde kesinlikle iyileşen ve bildirimi zorunlu bir hastalıktır.
CÜZZAM BELİRTİLERİ NELERDİR?
Aşağıda sıralanan belirtilerden bir veya birkaçı cüzzam hastalığını düşündürmelidir:
-Vücudun herhangi bir yerinde deriden açık renkte, oval veya yuvarlak, kabarık olmayan, hiçbir şikâyet yaratmayan kepeksiz, bazen hafif duyu kusuru gösteren leke.
-Çocuklarda ve gençlerde burunda sürekli tıkanma ve sık sık tekrarlayan burun kanamaları.
-Deri üzerinde bir veya daha fazla kabarık plak şeklinde, kılsız, terlemeyen, kepekli, mutlaka duyu kusuru olan lezyonlar.
-Belirli yerlerde özellikle ön kol iç yüzde duyu eksilmesi.
-4. ve 5. Parmakların elde içe kıvrılması, avuç içi kaslarda erime başlaması, kol ve bacak sinirlerinde kalınlaşma ve ağrılı olmaları.
– Kaşların uçlardan dökülmesi.
-Yüzde ödem, alın derisi ve kulakların morumsu kabarık sert nodüllerle dolması.
– Alt göz kapaklarının kapanmaması.
CÜZZAM TEDAVİSİ:
Teşhisi gecikmiş veya hiç tedavi almamış hastalarda 10-15 yıl sonra sakatlıklar gelişir. Aynı verem tedavisinde olduğu gibi en az üç ilaçtan oluşan bir kombine tedavi ile en çok 2 yıl içinde hastalar tamamen iyileşmektedir. Tedavide etkin ilaçların varlığı ve bulaşıcılık baskı altına alınabildiğinden hastalar sadece ön tedavi için hastaneye yatırılır ve şekil bozukluklarının ameliyatla düzeltilmesi yoluna gidilebilir.
TÜRKİYE’DE CÜZZAM:
Ülkemizde cüzzam ile mücadeleyle, ilk kez Prof. Dr. Mazhar Osman’ın 1919 yılında 40 kadar cüzzam hastası için Bakırköy Akıl Hastanesi’nde özel bir bölüm açmasıyla başlandı. Bu girişim, ülkemizdeki ilk cüzzam hastanesinin de temelini atan bir adım niteliğini taşır. Ancak cüzzamın ülkemizde kontrol altına alınması konusundaki en kapsamlı girişim, 1978 yılında İstanbul’da Prof. Dr. Türkan Saylan tarafından kurulan Bakırköy Lepra Deri ve Zührevi Hastalıkları Hastanesi olarak kabul edilir.
Tüm merkezler ve gönüllü kuruluşlar Sağlık Bakanlığı ile işbirliği yaparak her yıl Ocak ayının son haftasında Cüzzamla Savaş Haftası düzenlemektedirler. Tüm dünyada her yıl Ocak ayının son Pazar günü Devlet Sağlık Örgütü’nün önerisiyle ‘Dünya Cüzzam Günü’ olarak anılmaktadır.
